« De terreurdreiging dreigt na het oeverloos verdriet van nabestaanden en de economische desorganisatie van #BrusselsLockdown alvast in België nog een ander slachtoffer te maken: de Grondwet.
Zelfs VUB-professor Paul De Herdt – die niet verdacht kan worden van autoritaire sympathieën – bracht een vreemde denkpiste aan voor de maatregelen die de regering zich nu voorneemt: koppel die uitzonderlijke situatie aan een noodtoestand, die per definitie tijdelijk moet zijn.
Inspiratie daarvoor is de snelle beslissing van de Franse president François Hollandeop basis van een decreet van 1955 (over de noodtoestand) dat ook in de lijn ligt van de artikelen 16 en 36 (over de staat van oorlog) van de Grondwet van de Vijfde Franse Republiek. Dat is de grondwet van 1958 die vier maanden na de terugkeer van generaalCharles de Gaulle bij referendum gestemd werd en door François Mittérand ‘le coup d’état permanent‘ genoemd werd omwille van de erg autoritaire macht van de president.
De ‘tijdelijkheid’ van de Franse noodtoestand wordt goed geïllustreerd door het gulzig gebruik dat de Gaulle ervan maakte voor het hele grondgebied: eerst gedurende drie maanden in 1958 en vervolgens bijna drie jaar (van 23 april 1961 tot 31 mei 1963). De‘massacre d’Etat’ van 8 februari 1961, een schietpartij van de ordediensten op negen vreedzame betogers ter hoogte van het Parijse metrostation Charonne, werd in naam van die noodtoestand uitgevoerd.
Politiechef Maurice Papon die daartoe het bevel gaf werd in 1983 door een publicatie in de Canard Enchaîné ingehaald door zijn oorlogsverleden en in 1998 veroordeeld voor misdaden tegen de menselijkheid. Als prefect van Bordeaux had hij met de nazi’s meegewerkt aan de deportatie van 1600 joden.
Na 1963 werd de noodtoestand nooit meer voor het hele Franse grondgebied toegepast tot 14 november jl.
Oorlogstoestand light
Het is opmerkelijk dat Hollande in zijn speech voor Kamer en Senaat op 16 november, al een hervorming van de Franse grondwet voorstelde: iets als een wat meer gespierde noodtoestand of een oorlogstoestand ‘light’. De eerste woorden van zijn speech luidden overigens ‘La France est en guerre’. Terloops: dat komt dan ook meteen op een feitelijke erkenning van IS als ‘staat’ neer.
Naar zijn eigen woorden had de Franse president over die grondwetswijziging ‘al lang nagedacht’. Dat lijkt dan zijn heel eigen versie van steekvlampolitiek die bv. bij een verkiezing van Marine Le Pen wel eens heel zuur zou kunnen opbreken.
Nochtans is het huidig concept van de Franse noodtoestand niet te onderschatten: o.m. de avondklok, administratief huisarrest, nachtelijke huiszoekingen zonder onderzoeksrechter en censuur van de media.
In Sens, een 100-tal kilometer van Parijs, werd de avondklok vrijdag ingesteld voor de hele bevolking van het stadskwartier Champs-Plaisants – dat alvast zijn naam gestolen heeft.
Le Monde interviewde 2 van de 118 mensen die sinds 15 november administratief huisarrest kregen door een standaarddocument dat hen afgeleverd wordt door een ploeg van 12 politiemannen. Ze verliezen door dat huisarrest hun werk, ook al is die beslissing – zonder huiszoeking, zonder verhoor – hun eerste contact met de politie. Hun advocaten raken aan geen enkele concrete informatie: het ministerieel besluit klasseert hun cliënten in een ‘zone de non-droit‘.
Dat de administratieve huiszoekingen in heel Frankrijk zich niet enkel richten op verdachten van terrorisme maar ook (enkel) van wapenhandel kan mooi meegenomen lijken in een bredere misdaadbestrijding. Maar dan is dan meteen een argument voor een permanente noodtoestand en meteen het failliet van de rechtstaat.
DELEN De steekvlampolitiek van Hollande kan zuur opbreken bij een verkiezing van Le Pen
Nochtans is de ‘rechtstaat geen zwakke staat’, stelt senator Esther Benbassa van de Franse groenen, een van de 11 die zich bij de stemming voor de noodtoestand onthouden hebben.De universiteitsprofessor beschikt met haar 3 nationaliteiten over een opmerkelijke familiale achtergrond: geboren in Turkije uit een Joodse familie, geëmigreerd naar Israël en vervolgens naar Frankrijk.
Ze verwijst naar de bezwaren tegen de noodtoestand van de legendarische vroegere Franse justitieminister Robert Badinter (die de doodstraf afschafte), de Liga voor Mensenrechten en magistratenverenigingen.
Ook Marc Trévidic, tot voor kort voorzitter van de Franse antiterreur-onderzoeksrechters waarschuwt dat het grote probleem in een tekort aan menselijke en financiële middelen lag, en niet in het juridisch arsenaal.
In de VRT-uitzending De Zevende Dag van afgelopen weekend bleek op het punt van een ‘noodtoestand’ meteen het verschil in visie tussen justitieminister Koen Geens en de N-VA (bij monde van fractieleider Hendrik Vuye). Die laatste bleek een grondwetshervorming voor het creëren van een Belgische ‘noodtoestand’ heel genegen – in tegenstelling tot de CD&V-minister. […] »
Pour (re)lire l’article de Knack.be dans son intégralité, cliquez ici !